زمان حال ساده در زبان ترکی استانبولی

در آموزش زبان ترکی استانبولی، زمان حال ساده به صورت ساختاری زیر تشکیل میشود:

برای ساختن زمان حال ساده در زبان ترکی استانبولی بعد از ریشه فعل + حرف صدا دار مناسب + پسوند(yor) + پسوند مرتبط با هر شخص (پسوند شخصی) را در آن زمان اضافه می کنیم.

برای مثال:  Ben evdeyim. من در خانه هستم Sen spor yapıyorsun.   تو ورزش میکنی

و okuyor  kitap  oاو کتاب میخواند) (Biz yemek pişiriyoruz  ما غذا میپزیم)  (Siz iş yapıyorsunuz. شما کار میکنید)  (Onlar futbol oynuyorlar آنها فوتبال بازی میکنند.

در اینجا فعل “yor” به عنوان فعل کمکی استفاده شده و فعل اصلیevdeyim ، spor yapıyorsun، kitap okuyor، yemek pişiriyoruz، iş yapıyorsunuz، futbol oynuyorlarبدون تغییر در جمله قرار گرفته است.

زمان حال ساده در این زبان، در واقع برای اعمالی بکار میرود که بطور مداوم در حال انجام می باشند. برای ساختن این زمان باید پسوندی را به انتهای بن فعل وصل کرد. حال برای ساختن بن فعل در این زبان باید پسوندهای mak/mek را از آخر مصدر حذف نمود، برای مثال بن ماضی مصدر yazmak (yaz) می باشد و بن مصدر yemek (ye) می شود.

ساختن حال ساده مثبت در زمان حال ساده

برای ساختن این زمان به صورت مثبت، به پسوند r- نیاز است. بر اساس اصل تطابق آوایی، این پسوند سه حالت متفاوت بدل می گردد:

برای حالت اول بن فعل هایی را داریم که حرف آخرشان صدادار باشد. بن فعل هایی همانند başla، ye، oku (که به ترتیب معنای شروع کردن، خوردن، خواندن را میدهند). این بن فعل ها، در این زمان مورد بحث، به آخرشان همان پسوند  r- اضافه می گردد.

بطور کلی می توان گفت که در حالت اول برای ساختن زمان حال ساده مثبت، چنین ساختاری را خواهیم داشت: بن فعل + پسوند حال ساده + پسوند شخصی (شناسه). به مثال زیر توجه نمایید:

Ben yerim  من میخورم

برای حالت دوم بن فعل هایی را داریم که حرف آخرشان بی صدا بوده و تنها یک هجا داشته باشند. در این حالت نیز بر اساس اصل تطابق آوایی برای آخرین حرف صدادار در بن فعل، پسوند ar/er به آخر آن اضافه می گردد و در آخر نیز شناسه شخصی بکار می رود. چندین نمونه از این بن ها را می توان yaz، çiz، gül مثال زد. مانند:

Ben yazarım  من مینویسم

برای حالت سوم بن فعل هایی را داریم که حرف آخرشان بی صدا بوده و بیشتر از یک هجا داشته باشند. این چنین بن فعل هایی که می توان از بین آن ها kullan و öğren و düşün را مثال زد، با افزودن پسوندهای ır/ir/ur/ür، زمان حال ساده خواهند شد. به عنوان مثال:

 Ben kullanırım  من استفاده میکنم

ساختن زمان حال ساده منفی

برای ساختن این زمان به پسوند maz/mez- نیاز است. باید توجه داشت که اول شخص مفرد و همچنین اول شخص جمع، پسوندهای متفاوتی دارند. برای مثال:

Sen yemezsin  تو نمیخوری

و باید گفت که بر اساس اصل تطابق آوایی، این پسوندها به دو صورت صرف می گردند.

ساختن زمان سوالی مثبت حال ساده

برای ساختن این زمان یکی از روش ها این است که پس از پسوند r- فاصله ای ایجاد کرده و سپس با توجه به اصل آوایی و حرف صدادار قبل از حرف r، یکی از پسوندهای mı/mi/mu/mü را اضافه نماییم. و در اخر پسوند شخصی (شناسه) را به آن متصل می گردانیم. برای مثال در خصوص ضمیر onlar پسوند به r متصل باقی میماند. به نمونه زیر توجه نمایید:

 Ben yer miyim? آیا من غذا میخورم؟

ساختن زمان حال ساده سوالی منفی

اگر بخواهیم زمان حال ساده را به صورت سوالی منفی بکار ببریم، با توجه به آخرین حرف صدادار بن فعل، پسوندهای maz/mez را باید به آنان اضافه نماییم. و پس از آن فاصله ای ایجاد کرده و یکی از پسوندهای mı/mi را با همراهی پسوند شخصی یعنی همان شناسه در آخر فعل قرار می دهیم. این روند برای ضمیر onlar متفاوت است و پسوند به بن فعل متصل باقی میماند. به عنوان مثال:

 Sen yemez misin? یا غذا نمیخوری؟